PHAÀN BA : KHO TAØNG CUÛA QUAÂN MOÂNG COÅ

Quaân soá , thuyeàn chieán vaø Löôïng thöïc cuûa Moâng Coå trong chieán tranh xaâm löôïc laàn thöù ba
Sau khi nghieân cöùu so saùnh , kieãm tra laïi caùc taøi lieäu trong caùc quyeãn söû ñaùng tin caäy nhö ÑVSKTT, Nguyeân söû ,KDVSTGCM, , Ñaïi Vieät Söû kyù Tieàn Bieân cuûa Ngoâ Thì Só , Cuoäc khaùng chieán choáng xaâm löôïc Nguyeân Moâng theá kyû XIII cuûa Haø vaên Taán-Nguyeãn thò Taâm... Coù theå ñöa ra quaân soá , löông thöïc, thuyeàn beø cuûa quaân Moâng Coå nhö sau :
Quaân soá treân döôùi 100.000 goàm caû lính boä binh vaø thuûy binh ( töø 90.000 ñeán 120.000) Thuyeàn goàm 500 chieác chieán thuyeàn vaø 70 thuyeàn löông ( coù theå con soá thuyeàn leân tôi 620 ñeán 650 chieác )
Löông thöïc 170.000 thaïch ( hoäc) löông , Löôïng löông thöïc mang theo ñuû duøng cho 100.000 ngöôøi trong voøng töø 5 deán 6 thaùng neáu tính trung bình moài quaân nhaân aên moät ngaøy hôn töù ½ Kg gaïo (500 ñeán 650 gram) chöa keå 200 gram thöùc aên moåi ngaøy
Rieâng döôùi quyeàn cuûa OÂ Maõ Nhi ñieàu ñoäng laø 15.000 ñeán 18.000 thuûy binh vôùi 500 chieán thuyeàn nhö vaäy treân moãi thuyeàn chieán trung bình coù töø 30 deán 40 quaân nhaân
Troïng taûi cuûa chieán thuyeàn coù theå töø 20 ñeán 60 taán chieàu daøi khoaûng 12 ñeán 14 meùt Thuyeàn löông cuûa Tröông Vaên Hoå coù troïng taøi töø 170 ñeán 200 taán chieàu daøi töø 14 ñeán 18, 20 meùt , ngang 6 deán 8 meùt , coù theå coù 6 ñeán 8 thuûy thuûy ñoaøn vaø 10 quaân nhaân ñi theo hoä toáng
Töø nghieân cöùu naøy coù theå suy ra voùc daùng vaø vaän toác chieán thuyeàn cuûa OÂ Maõ Nhi vaø thuyeàn löông Tröông Vaên Hoå , Qua chieán thaéng cuûa Traàn Khaùnh Dö trong quaù khöù coù theå hình dung ñöôïc dieän maïo chieán thuyeàn cuûa Traàn Khaùnh Dö vaø ngheä thuaät taùc chieán cuûa oâng khi cho aùp saùp saùt vôùi thuyeàn löông cuûa ñòch Thuyeàn chieán cuûa Traàn Khaùnh Dö coù theå coù troïng taûi nheï hôn thuyeàn chieán cuûa OÂ Maõ Nhi vì noù khoâng caàn mang theo nhieàu löông thöïc vì löông thöc ñaõ ñöôïc döï tröû ôû trong caùc ñaûo trong quaàn ñaûo Vaân Ñoàn hoaëc trong ñaát lieàn , voùc daùng thuyeàn nhoû hôn coù theå töø 12 meùt chieàu daøi trôû xuoáng, quaân soá taùc chieán treân thuyeàn coù theå töông ñöông hay coù khi ít hôn chæ khoaûng 25 ñeán 30 thuûy binh nhöng caùi lôïi maø Traàn Khaùnh Dö muoán coù laø chaïy nhanh hôn , taùc chieán vaø xoay sôû deå daøng hôn . Lôïi theá trong caùc traän thuûy chieán thöôøng nghieâng veà phía coù toác ñoä cuûa chieán thuyeàn cao hôn ngoaøi kyû thuaät taùc chieán
Vònh Baéc Boä ñaàu xuaân
Thoaùt Hoan khôûi binh vaøo trung tuaàn thaùng 11 aâm lòch nghóa laø vaøo cuoái ñoâng , ñaàu xuaân . OÂ Maõ Nhi rôøi khoûi Khaâm Chaâu vaøo ngaøy 12 thaùng 11 aâm lòch (17 thaùng 12 naêm 1287 ) Tröông Vaên Hoå khôûi haønh vaøo ngaøy 30 thaùng 12 naêm 1987 nhaèm vaøo tieát laäp xuaân nghóa laø sau khi OÂ Maõ Nhi gaàn 2 tuaàn leå , traän haûi chieán cuûa Traàn Khaùnh Dö dieäc caùc thuyeàn löông cuûa Tröông Vaên Hoå coù theå xaûy ra trong khoaûng ngaøy 3 thaùng 1 naêm 1288 cho ñeán 6 thaùng 1 naêm 1288 töùc laø khoaûng 3 deán 4 ngaøy sau Nhaän ñònh veà thôøi tieát muøa xuaân treân bieån ñoâng thì vua Leâ Thaùnh Toâng ñaõ cho ñuïc treân moät vaùch nuùi Truyeàn Ñaêng moät caâu nhö sau ; Quang Thuaän cöûu nieân , xuaân nhò nguyeät , Dö thaân xuaát luïc quaân, thí vuõ vu Baïch Ñang giang thöôïng , Thò nhaät phong hoøa caûnh leä , haûi baát döông ba, naõi phieám Hoaøng Haûi... ( Muøa xuaân thaùng hai naêm Quang Thuaän thöù chín ,ta ñem saùu quaân dieãn voõ treân soâng Baïch Ñaèng , ngaøy naøy gioù laëng ,caûnh ñeïp , bieån eâm , ta dung thuyeàn daïo chôi treân bieån Hoaøng Haûi..) Chuùa Trònh Cöông cuõng coù nhaän xeùt veà thôøi tieát muøa xuaân ôû ñaây töông tö nhö vaäy qua lôøi khaéc treân vaùch nuùi Baøi Thô :Dö chính chu sö laâm vu ñoâng minhlaõm ñaûo döõ chi nhö hoïa..( Ta ngoài treân chieán thuyeàn ra bieãn ñoâng , ta thaáy nuùi deïp nhö veõ , bieãn yeân laëng ..)
Thöôøng thì thôøi tieát muøa xuaân treân vònh Baéc Boä , bieån eâm , khoâng baûo ,ít soùng nhöng taàm nhìn xa bò haïn cheá vì söông muø do caùc ñôït reùt töø Trung Hoa thoåi xuoáng , caùc ñôït söông muø daøy ñaëc vaøo luùc saùng sôùm seû tan daàn vaøo giöõa tröa laø yeáu toá raát thuaän lôïi cho Traàn Khaùnh Dö taäp kích toaùn thuyeàn löông voán naëng neà di chuyeãn chaäm chaïp , chuùng seõ cuøng ñi vôùi nhau ôû cöï ly khoâng quaù xa vì coù theå bò laïc trong söông muø, söï co cuïm cuûa caùc thuyeàn löông laø cô hoäi ngaøn vaøng cho vieäc taán coâng
Huyeàn thoaïi nuùi Truyeàn Ñaêng , Hang Daáu Goã ( Ñaàu goã), Leã hoäi Ñình Quan Laïn laø aâm baûn cuûa cuoäc haûi chieán Vaân Ñoàn
Khi Traàn Höng Ñaïo giao cho Traàn Khaùnh Dö chöùc vuï phoù töôùng , ñaëc bieät laø phuï traùch vuøng bieân giôùi haûi ñaûo coù leõ oâng ñaõ tin töôûng , caân nhaéc caãn thaän quyeát dònh naøy , ñieàu naøy coù theå thaáy roõ trong vieäc Traàn Höng Ñaïo ñaõ raát traân troïng vieäc khi ñöa cho Khaùnh Dö vieát lôøi töïa trong moät taùc phaãm noãi tieáng nhaát cuûa oâng veà binh phaùp ñoù laø quyeãn Vaïn Kieáp toâng bí truyeàn thö (ÑVSKTT trang 84) Chaéc chaén Khaùnh Dö phaûi bieát roõ ngoïn nguoàn cuûa vuøng vònh Baéc Boä nhaát laø vuøng quaàn ñaûo Vaân Ñoàn , Coâ Toâ , Caùt Baø vaø cöûa soâng Baïch Ñaèng , oâng phaûi nghieân cöùu con ñöôøng ñi cuûa caùc thöông thuyeàn , con ñöôøng maø caùc thuyeàn chíeán cuûa OÂ Maõ Nhi môùi ñi qua caùch ñoù 10 ngaøy ñeå laäp keá hoaïch taán coâng Ô treân vònh Haï Long coù moät ngoïn nuùi cao nhaát vuøng naøy goïi laø nuùi Truyeàn Ñaêng , cao 106 m, coøn goïi laø nuùi Roïi Ñeøn cho maõi ñeán naêm 1468 nhaân khi vua Leâ Thaùnh Toâng ñeà thô treân vaùch nuùi thì ngöôøi ta môùi goïi noù laø nuùi Baøi Thô , nuùi coù ba choùp döïng cao leân, khoâng ñeàu nhau ,chaân nuùi moät nöõa ngaâm döôùi maët nöôùc vònh , döùng treân ñænh nuùi vaøo nhöõng ngaøy trôøi toát coù theå nhìn thaáy soâng Baïch Ñaèng vaø caû vuøng Vinh Haï Long bao la , oû treân ñænh nuùi coù moät voïng gaùt tieàn tieâu troâng chöøng ra maët bieån , ñeå baùo ñoäng cho ñaát lieàn . Khi troâng thaáy thuyeàn giaëc ngoaøi khôi , ngöôøi ta ñoát moät ñoáng cuûi chaát saún , coù troän phaân choù soùi cho khoùi saäm maøu. Khoùi boác cao ,vaø ñoám löûa saùng buøng leân caùch xa haøng traêm daëm vaån troâng thaáy , ñoù laø caùch caáp baùo nhanh nhaát , coù leû Traàn Khaùnh Dö ñaõ hoïc ñöôïc caùch naøy khi ñaët moät daõy voïng gaùt ôû Muõi Ngoïc vaø treân caùc ñaûoVinh Thöïc, Chaøng Taây ,Hoøn Ñeøn , Hoøn Baøy Sao , Hoøn Vaønh , Ba Muøn , Coâ Toâ , Quan Laïn , Thöôïng Mai , Haï mai , Ñaàu Beâ ,Long Chaâu Caùt Baø , Ñoà Sôn, Ñaûo Coáng....ñeå theo doûi moïi hoaëc ñoäng ,söï di chuyeãn ñoaøn chieán thuyeàn cuûa OÂ Maõ Nhi vaø thuyeàn löông cuûa Tröông Vaên Hoå , töø boä chæ huy taïi Vaân Ñoàn , Traàn Khaùnh Dö coù nhöõng yeáu toá cuï theå ñeå ñieàu ñoäng taùc chieác
Chieán thuaät taán coâng Traàn Khaùnh Dö
ÑVSKTT cheùp thuûy quaân Nguyeân ñaùnh vaøo Vaân Ñoàn...Khaùnh Dö lieäu bieát quaân giaëc ñaõ qua, thuyeàn vaän taûi taát theo sau, neân thu thaäp taøn binh ñôïi chuùng. Chaúng bao laâu thuyeàn vaän taûi quaû nhieân ñeán, Khaùnh Dö ñaùnh baïi chuùng Trong khi ñoù Khaâm Ñònh Vieät Söû Thoâng Giaùm Cöông Muïc, cheùp :
Khi ñi ñeán bieån Luïc thuûy, thuyeàn cuûa quaân Nguyeân bò maéc caïn, sa laày, khoâng chôû ñi ñöôïc, löông thöïc chìm caû xuoáng bieån.
Trong Nguyeân Söû q 209 An Nam Truyeän cheùp : "Ñeán bieãn LuïcThuûy thuyeàn giaêc theâm nhieàu , lieäu khoâng theå ñòch noåi maø thuyeàn laïi naëng khoâng theå ñi ñöôïc neân ñoå thoùc xuoáng bieãn roâi ñi Quyønh Chaâu " Cuoäc khaùng chieán choáng xaâm löôïc nguyeân moâng theá kyû cheùp Thuûy quaân ta ñaõ taäp kích thuyeàn giaëc ôû Vaân ñoàn (Vaân haûi). Tröông vaên Hoå coá gaéng tieán veà phía ñaát lieàn nhöng ñeán cöûa Luïc, Hoøn gai thì thuyeàn quaân ta ñoå ra ñaùnh caøng ñoâng. Tröông vaên Hoå ñaïi baïi, ñoå caû thoùc xuoáng Trong caùc taøi lieäu ñöôïc trích daãn thì coù caùc yeáu toá caàn ñöôïc löu yù : Lòch söû Trung quoác cho raèng traän haûi chieán xaõy ra ôû bieån Luïc Thuûy , noùi nhö theá laø caùch moâ taû toång quaùt vì vuøng bieån naøy noùi chung laø Luïc Thuûy , nhöng khi noùi laø taïi Vaân Ñoàn hay Cöûa Luïc -Hoøn gai thì roõ raøng laø toïa ñoä döôïc xaùc ñònh chi tieát hôn . ÔÛ ñaây coù moät chi tieát laø caùc thuyeàn löông cuûa Tröông Vaên Hoå bò maéc caïn, sa laày naëng khoâng theå ñi ñöôïc . Nhö theá thì vuøng naøo ôû bieån Luïc Thuûy coù ñaëc tính quaù noâng ñeå thuyeàn löông maéc caïn ? Khaûo saùt ñoä saâu cuûa ñaùy bieån vuøng Haï Long nhaát laø vuøng CÖÛA LUÏC , ôû ñoù coù ñoä saâu treân 20 meùt , hieän taïi caùc taøu coù troïng taûi lôùn ra vaøo thöôøng xuyeân cho neân nghó raèng traän ñaùnh xaõy ra taïi Cöûa Luïc thì e raèng khoù vì khoâng phuø hôïp vôùi chi tieát maéc caïn Ngöôøi ta bieát raèng treân bieån Luïc Thuûy coù nhöõng baûi caùt boài töông öùng coù theå laøm thuyeàn maéc caïn neáu hoa tieâu khoâng phaûi laø daân ñòa phöông nhö ôû meù Baûi Nhaø Maïc cöûa soâng Baïch Ñaèng , maët phía ñaát lieàn cuûa ñaûo Tuaàn chaâu , coøn ôû quaàn ñaûo vaân Ñoàn thì baûi caùt boài khoaûng giöõa ñaûo Caùi Baøn vaø ñaûo Quan Laïn caøng ngaøy caøng lôùn ra do söï thay doåi doøng chaûy, coù leû thöông caûng coå cuûa quaàn ñaûo Vaân Ñoàn ñöôïc hình thaønh xaây caát ñaàu tieân treân ñaûo Caùi Baøn nhöng veà sau vì baûi caùt boài naøy maø noù ñöôïc chuyeãn sang ñaûo Quan Laïn , do ñoù cho raèng traän haûi chieán xaõy ra ôû Vaân Ñoàn laø coù nhieàu khaû naêng nhaát Trong quaàn ñaûo Vaân Ñoàn thì traän haûi chieán naøy maèm ôû ñaâu ? ñoù môùi laø vaán ñeà cuûa nghieân cöùu cho vieäc thaêm doø cuûa döï aùn naøy
Duøng ñoái chieáu ,so saùnh ñeå loaïi boû nhöõng vuøng ít khaû naêng nhö vuøng Vònh Cöûa Luïc, Cöûa Luïc , vuøng Vònh Haï Long , Vuøng cöûa soâng Baïch Ñaèng ( Cöûa Nam Trieäu ) vuøng ñaûo Caùt Baø - Long Chaâu , vuøng töø ñaûo Ñaàu Beâ höôùng veà Hang Daáu Goå..... ta coù theå öôùc ñoaùn ñöôïc vò trí cuûa xaùc caùc thuyeån löông cuûa Tröông Vaên Hoå döôùi ñaùy bieån